Merhaba Kıymetli Gurbet Dostları;
Bu yazımızda çok önem arz eden ve gurbetçilerimizin en çok üstünde durduğu konuyu kanunlar ve yargıtay kararları çerçevesinde değerlendireceğiz. Yurt dışında yaşayan gurbetçiler boşanma davası açmak istediklerinde akıllarında birçok soru oluşmaktadır. ” Yurt dışındaki mallar ve Türkiye’deki mallar nasıl tasfiye edilecek “, ” Türkiye’de tanıma davasını ne zaman açabileceğim?” ” hak düşürücü süre var mıdır?” ” boşanma davası açtığımda ne zaman mal rejimi kesilir?” gibi sorular akıllarını kurcalamaktadır.
MAL REJİMİ NEDİR?
Eşler evlenmeden önce ve evlilikten sonra sahip oldukları mallar üzerindeki hak ve yükümlülüklerin, evlilik birliğinin sona ermesiyle nasıl tasfiye edileceğine karar verebilmektedir. Türkiye’de eşler evliliğe adım atarken kanunda öngörülen seçimlik mal rejimlerinden birini seçebilmektedir. Bunun yanı sıra mal rejimini kendi belirlemeyen taraflar için kanunda yasal mal rejimi öngörülmüştür. 4721 Sayılı Türk Medeni Kanunu’nun 202. maddesi “Eşler arasında edinilmiş mallara katılma rejiminin uygulanması asıldır. Eşler, mal rejimi sözleşmesiyle kanunda belirlenen diğer rejimlerden birini kabul edebilirler.” diyerek mal rejimini kendi belirlemeyen eşlerin yasal mal rejimine tabi olacağını söylemiştir. Yine aynı kanunun 218. Maddesi; “Edinilmiş mallara katılma rejimi, edinilmiş mallar ile eşlerden her birinin kişisel mallarını kapsar.” denilerek edinilmiş malların ne olduğu açıklanmaktadır.
MAL REJİMİ NE ZAMAN SONA ERER?
Türk Medeni Kanunu Madde 225 – “Mal rejimi, eşlerden birinin ölümü veya başka bir mal rejiminin kabulüyle sona erer.
Mahkemece evliliğin iptal veya boşanma sebebiyle sona erdirilmesine veya mal ayrılığına
geçilmesine karar verilmesi hâllerinde, mal rejimi dava tarihinden geçerli olmak üzere sona erer.” hükmü uyarınca mal rejimi eşlerden birinin ölümüyle ya da boşanma halinde dava tarihinden itibaren geçerli olmak üzere geriye etkili olarak sona erer.
PEKİ YA YURT DIŞINDA BOŞANMA DAVASI AÇTIKTAN SONRA TÜRKİYE’DE EV ALIRSAM ALDIĞIM EV ÜZERİNDE DİĞER EŞİN HAKKI VAR MIDIR?
Mal rejiminin boşanma davası açıldığı tarihte kesildiğini söylemiştik. 5718 sayılı Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkında Kanun md:15/2 ” Malların tasfiyesinde, taşınmazlar için bulundukları ülke hukuku uygulanır.” diyerek Türkiye’de alınan ev için Türk hukukunun uygulanacağını söylemiştir. Bu durumda yurt dışında boşanma davası açıldıktan sonra Türkiye’de yasal mal rejimi kesilmiş olacaktır.
TÜRKİYE’DEKİ MALLAR İÇİN NE ZAMAN DAVA AÇABİLİRİM?
Mal rejimi tasfiyesi davası açabilmek için ise TMK’nun 178. Maddesinde, bir yıllık zamanaşımı süresi öngörülmüştür. Maddeye göre, evliliğin boşanma sebebi ile sona ermesinden doğan dava hakları, boşanma hükmünün kesinleşmesinin üzerinden bir yıl geçmekle zamanaşımına uğrar.
Sürenin işletilmesi bakımından zaman sınırlamasını Yargıtay kararlarında inceleyecek olursak;
Yargıtay 8. Hukuk Dairesi’nin 22.10.2015 tarihli ve 2014/23308 E., 2015/18783 K. sayılı kararı ile;
“Zamanaşımı, yabancı mahkeme kararının kesinleştiği tarihte başlayacağından, tanıma tenfiz kararından sonra açılacak davaların zamanaşımı süresinin geçmiş olması sonucu ile karşılaşılması kaçınılmaz olacaktır. Bu görüş, hak sahibinin haktan yararlanmasına izin vermeden, zamanaşımını başlatmak demektir ki; bu durum, hakkın özüne, hakkaniyete, toplum vicdanına ve adalete aykırıdır. Bu bakımdan Dairece görüş değişikliğine gidilerek, boşanmaya bağlı mal rejiminin tasfiyesinden kaynaklanan alacak davalarında zamanaşımının başlangıç tarihinin, yabancı mahkeme ilamıyla ilgili tanıma/ tenfiz kararının kesinleştiği tarih olarak kabul edilmiştir.
Zamanaşımının işlemeye başlamayacağı, başlamışsa duracağı halleri düzenleyen 6098 sayılı Borçlar Kanunu’nun 153. maddesinin 6. fıkrasına göre (eBK 132/6); alacak, Türk Mahkemeleri’nde ileri sürülemeyecek durumda ise zamanaşımı işlemez. Söz konusu kanuni düzenleme olmasa bile, modern hukuk öğretisi ve evrensel hukuk genel ilkelerine göre; ileri sürülmesi zamanaşımına bağlanan hakların kullanılmasında, zamanaşımı, söz konusu hakkın kullanılabilir duruma geldiği tarihte başlar. Bir hak kullanılabilir duruma gelmeden zamanaşımı işletilemez.
Bu bakımdan; bir alacak davası olarak mal rejiminin tasfiyesine ilişkin alacak davalarında zamanaşımı süresinin; boşanmaya bağlı dava haklarının kullanılabilir hale geldiği, tanıma/tenfiz kararının kesinleşmesi tarihinden başlatılması gerekir. Nitekim, Yargıtay 2. Hukuk Dairesi’nin 15.07.2009 gün 8466/4071 ile 15.07.2009 gün 8466/14071 ve 8. Hukuk Dairesi’nin 08.06.2009 gün 2030/2937 sayılı içtihatlarıda aynı doğrultudadır,…” gerekçesiyle onama kararı kaldırılarak hükmün oybirliği ile bozulmasına karar verilmiştir.” denilerek boşanmaya bağlı açılabilecek diğer davalardan olan mal rejimi tasfiyesi davası açmak için 1 yıllık hak düşürücü süre tanıma-tenfiz davasının kesinleşmesinin ardından işlemeye başlayacağı söylenmiştir.
Sonuç:
Yabancı Mahkemece verilen boşanma kararının kesinleşmesi tarihinden mal rejiminin tasfiyesini dava etme süresinin başladığı hukukumuzca kabul edilmekte idi, Yargıtay bu davalarda zamanaşımı değişikliğine gitmiştir.
2015 yılında verilen yukarıda belirtiğimiz karar da değişikliğe gidilmiş olup, zaman aşımı Türk mahkemelerince verilen tenfiz kararının kesinleşmesi ile işlemeye başlayacaktır.
Adaletle ve Hukukla Kalın
AV.ASLICAN ÖZGÜR İLELİ
